Historia – Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Kcyni

Pierwsza wiadomość o istnieniu Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Kcyni pochodzi z roku 1350 (AP – Poznań). Jest więc najstarszym bractwem nie tylko w Wielkopolsce, ale i w Polsce. W dniu 30 kwietnia 1676 roku został wydany przywilej dla Bractwa Kcyńskiego przez Jana III Sobieskiego. Od 1778 roku posługiwało się statutem opracowanym na wzór Poznania i Gniezna. Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Kcyni działało z małymi przerwami. Dzielnie opierało się germanizacji, staczając niejednokrotnie walkę o zachowanie polskości.
Po odzyskaniu niepodległości bractwo wznowiło swą działalność.
Opracowano nowe ustawy , zatwierdzone przez Urząd Wojewódzki Poznański dnia 29 marca 1921 roku. Wybrano nowy zarząd, urządzono strzelanie do tarczy królewskiej. W tym czasie bractwo należało do Zjednoczenia Bractw Strzeleckich Zachodnich Ziem Polskich w Poznaniu. Z danych wynika, że Bractwo Kcyńskie liczyło w tym czasie 44 członków.

Do 1927 roku bractwo nie posiadało łańcucha królewskiego, lecz szarfę królewską, do której Królowie Kurkowi i rycerze przypinali swoje medale.
W 1928 roku odchodzący Król Kurkowy Richard Winkiel ufundował łańcuch królewski dla Króla Kurkowego. W tym długim okresie zmieniały się zadania bractwa, rodzaj broni, stroje i nagrody. Jedna rzecz nie uległa zmianie. Odbywało się strzelanie Zielonoświątkowe, na którym najlepszy strzelec zdobywał tytuł Króla Kurkowego na okres jednego roku. Otrzymywał łańcuch królewski, który był nagrodą przechodnią. Impreza kończyła się strzelaniem do drewnianego kura, umieszczonego na żerdzi.

Działalność Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Kcyni dzieliła się na 3 etapy.

I etap – to okres przedrozbiorowy. Bractwo miało charakter elitarny, stanowiło szkołę strzelania w związku z koniecznością bronienia miasta w razie potrzeby przez mieszczan. Przeciętny mieszczanin był zobowiązany za drobną opłatą uczyć się strzelania w bractwie. Do bractwa należał ten, kto posiadał własną broń, określony prawnie majątek i mógł walczyć o tytuł Króla Kurkowego.

II etap – to czas zaboru pruskiego. Bractwo Kcyńskie było organizacją bardziej dostępną i powszechną. Jako nieliczne zachowało polski charakter, pomimo prób zgermanizowania przez zaborcę.

Zabory
źródło (http://pl.wikipedia.org/wiki/Bractwa_kurkowe_w_Rzeczypospolitej_Polskiej)

Trudne polskie losy nie sprzyjały zacieśnianiu wzajemnych więzi polskich z miastami zachodniej Europy. Stąd też wiele wspólnych, strzeleckich tradycji poszło w zapomnienie, szczególnie od chwili utraty przez Rzeczpospolitą niepodległości w wyniku zaborów. W zaborze rosyjskim jakakolwiek działalność tego typu była zakazana. Na terenie zaboru pruskiego bractwa mogły kontynuować działalność, ale spotkały się z naciskami germanizacyjnymi, których jednym z przejawów były próby braci do noszenia mundurów. Ale na dobre dopiero w II poł. XIX w. obserwować można odradzanie się strzeleckich organizacji, kiedy to głównie bractwa wielkopolskie przeżywały prawdziwy renesans. Stosunkowo najwięcej swobody miały bractwa na terenie zaboru austriackiego, szczególnie w dobie autonomicznej. Ale i tu także wcześniej, bo już w latach 30. XIX w., reaktywowane zostało po czterdziestoletniej przerwie, jako Towarzystwo Strzeleckie Krakowskie, prastare Krakowskie Bractwo Kurkowe. Wznowiło działalność Mieszczańskie Towarzystwo Strzeleckie we Lwowie, które w 1844 r. otrzymało w darze od cesarzowej austriackiej szarfę do swego sztandaru.

Na podstawie powyższego można przypuszczać.iż Bractwo Kcyńskie też otrzymało szarfę do swego sztandaru ufundowaną w roku 1840.

Szarfa Bractwa Kcyńskiego

Królowie kurkowi wg medali na zachowanej szarfie

Na szarfie znajduje się łącznie 38 medali i krzyży z grawerowanymi napisami określającymi nazwisko króla i rok.

1- Krzyż- Andenken von F.A.T 1840. (tłumaczenie-podarunek od F.A.T.)

2 Wilhem Konig von Preussen

3- Medal- Bartholomi Kowalski 1843

4- Medal- F.M. Kotke 1844

5- Medal- J M Kottke 1845

6- Medal- Ludwig Fethke 1846

7- Medal- B. Kowalski 1847

8- Medal- L Fethke 1849 lub 1840

9- Medal- B. Kowalski1851

10- Medal- J.M. Kotthe 1852

11- Medal- F. Szmitt 1853

12- Medal- B. Kowalski 1854

13- Medal- Bartłomiej Kowalski w Kcyni 1857

14- Medal- Franz Renner 1860

Z Gońca Wielkopolskiego dowiadujemy się kto był królem kurkowym w Kcyni w roku 1895.

mianowicie p. N. Synoracki. wiemy już iż bractwo przez 23 lata nie działało i ten pan do życia bractwo obudził, tak wynika z treści artykułu.( znalazł to i udostępnił p. R.Tadych przeszukując zbiory WBC w Poznaniu)

Dzięki p.R.Tadychowi mamy potwierdzenie króla kurkowego z roku 1896, oraz znamy nazwiska rycerzy są to pp. Kapuściński i Siemianowski

15- Medal- N.Synoracki in Exin Schutzenkonig 1896

16- Medal- F.Sobecki Schutzenkonig 1899

17- Medal-Schutzenkonig Król Kurkowy J.Sobczyński Exin Kcynia
1900

18- Medal-Schutzenkonig Król Kurkowy J.Kaźmierczak 1901
Exin Kcynia

19- Medal- Siemianowski Schutzenkonig Exin 1902

20- Medal- Schutzenkonig O.Weber Exin 1903

21- Medal- schutzenkenig O.Webre Exin 1904

22- Krzyż- Schutzenkonig Exin 1905

23- Medal- Hieronymus Jankowski Schutzenkonig Exin 1907

24- Medal- Siemianowski Schutzenkonig Exin 1908

25- Krzyż- Schutzenkonig Winkel Exin 1909

26- Medal- Arthur Rosseck Konig R.Winkel Exin 1910
R.Winkel I Ritter O.Weber II Ritter

27- Medal- SchutzenKenig Stockman 1911
II Ritter Schnajder I Ritter O.Weber Exin

28- Medal- SchutzenKenig Kurt Rasseck 1913
I Ritter Burgermeistera Stockman,II Ritter Guido Rasseck

29- Medal- Król Kurkowy W. Siemianowski Kcynia 1920
I-Rycerz J. Kozłowski II Rycerz W. Batog

30- Medal- Król kurkowy J. Kozłowski 1921
I Rycerz M. Bukiewicz II Rycerz W. Mencel

31- Medal- Król Kurkowy J. Kozłowski Kcynia 1922
I Rycerz M. Bukiewicz, II Rycerz J. Brockere

32- Medal- Król Kurkowy W. Batog 1923r.
I Rycerz M.Bukiewicz, II Rycerz W. Gdaniec Kcynia

33- Krzyż- W. Batog Król Kur.1924,
I Rycerz R. Winkel, II Rycerz H. Jankowski Kcynia

34- Medal- Król Kurkowy W. Batog 1925,
I ryc. P. Wiśniewski II ryc. M. Bukiewicz

35- Medal- Król Kurkowy J. Kozłowski 1926,
I ryc. R. Winkel, II ryc. M. Bukiewicz

36- Medal- Król Winkel Kcynia 1927r.
I rycerz Bukiewicz II rycerz Nowak

37- Medal- Król Kurk. Fr. Pankalla Kcynia 1933/34/

38- Medal- Król Kurkowy Michalak Józef Kcynia 1939

III etap – okres międzywojenny. Bractwo prowadziło szeroką działalność. Poza nauką strzelania, konkursami, organizowało imprezy rozrywkowe. Dzięki przechowanemu łańcuchowi królewskiemu oraz szarfy przez Józefa Michalaka (ostatniego króla międzywojennego) a następnie jego syna Henryka Michalaka, bractwo zna Króli Kurkowych z tego okresu.

1927 – Richard Winkiel
1928 – Józef Kozłowski
1929 – Maksymilian Bukiewicz
1930 – Maksymilian Bukiewicz
1931 – Piotr Wiśniewski
1932 – Bogusław Teski
1933 – Franciszek Pankalla
1934– Franciszek Pankalla
1935 – Jan Witucki
1936 – Stanisław Pezacki
1937- Piotr Wisniewski
1938- ?
1939 – Józef Michalak